1979’da başlayan ve günümüze kadar devam eden ABD-İran gerilimi son günlerde en yüksek seviyesine çıktı.

Körfezde tanker ve Aramco tesislerinin hedef alınmasıyla, Tahran, Ortadoğu’daki alanlarda var olduğu bilinen ABD ile çıkar çatışmalarına girdiğini açıkça duyurdu. Olaylar ABD’nin insansız hava aracının düşürülmesiyle yeni bir boyut kazanırken, Haşdi Şabi milisleri İsrail tarafından hedef alındı. Bundan sonra Amerikan üsleri, milis güçlerinin roket saldırılarına maruz kaldı. 27 Aralık’ta Kerkük’te 30 roket saldırısıyla 1 Amerikalı öldü. 29 Aralık’ta ise Hizbullah Tugaylarından 25 kişi ABD’nin roketleri ile öldürüldü. ABD’nin Irak’taki büyükelçiliği, Irak’ta bulunan İran güçlerince kuşatılınca, karşılık olarak İranlı komutan Kasım Süleymani öldürüldü.

Bu olayları size yakın zamanda ki gelişmeleri toparlamak için anlattım ancak yazımda vurgulamak istediğim ise perdenin arkasında ki alan savaşları ve Türkiye’ye yansımaları.

İran ve ABD Ortadoğu’da egemen güç olma derdinde. İran, Yemen’de Husiler örgütüyle karşımıza çıkarken, Lübnan’ da ve Suriye’de Hizbullah, Irak’ta Şii milisler olarak yer alıyor. Bazen Ortadoğu’da İranlı komutanlar Rus askerler ile objektiflere yansırken bazen de Kasım Süleymani gibi komutanlar sınırları dışında Suriye’de fotoğraf veriyorlar. Satranç tahtasında kazanmak için her hamleyi meşru görüp, her piyonu çıkarları için feda edebiliyorlar. Her ülkede farklı örgüt isimleriyle kaldığı için hep perdenin arkasındaki görünmeyen, uslu, sakin bir devlet izlenimi vermeye çabalıyor. ABD ise dünyanın muhtarı olmasından dolayı açık veya gizli kullanabileceği piyonlar bulurken, zaman zaman ise büyük operasyonlar ile (Afganistan, Irak gibi) kendi askeri gücünü kullanıyor.

Peki neden hep çatışma halindeler?

Ortadoğu yeraltı zenginlikleri

Çin’in en büyük enerji sağlayıcısının İran olması,

İsrail’in, İran konusundaki endişeleri

Ortadoğu yeraltı zenginlikleri hepimizce malum, bu yüzden burada ki rezervlerin büyüklüğü, birbirlerinin zenginliklerinde gözü olan bütün çıkarcı ülkelerin iştahını kabartıyor.

İran, Çin’in üretimde kullandığı enerjinin yaklaşık %27’sini karşılıyor. Yeni dünya düzenindeki en büyük rakip Çin’in üretimine %27 gibi büyük bir darbe vurabilmesi, ABD’nin sallanan koltuğunu tekrar sağlama almak için etkili bir hamle olur ve oyunda bir şah çekmiş olur.

Tabi ki son olarak İsrail ile ABD’nin var olan organik bağı, ABD’nin de İran’ı tehdit olarak algılamasına yetmektedir.

Ülkemizde iki kişi kavga ederken ayırmaya çalışan üçüncü kişinin cüzdanı çalınması oyunu bilindik bir numaradır. Unutmayın ki küresel anlamda da bu böyle olur ve dikkatler o yöne çevrilmişken, diğer taraftan dünya üzerinde birileri hinterlandını büyütmenin keyfini çıkartıyor. Biz bu kavgayı ayırmak yerine ülke olarak çıkarlarımıza hizmet edecek ortamdan faydalanmalı ve ABD’nin, İran’ın, bu çatışmaya odaklı hareket ettiği bu günlerde kendimize de alan açmalıyız.

Tabi bu çatışmaların küresel anlamda ekonomiye negatif bir etkisi söz konusu olsa da bunun geçici olduğunu görmek gerekir. Çünkü İran bu gerilimi daha fazla tırmandıramaz ve kendi iç siyasetinde sakinliği sağlamak için küçük çaplı bir karşılık ile gerilim bir süreliğine biter ki öyle de oldu. Bu karşılık da asimetrik savaş gereği ABD’nin Irak’ta iki üssüne büyük çaplı olmayan bir saldırı ile sona erdi. Tabi

ABD’nin elini güçlendiren İran’ın hem iç hem dış siyasette elini zayıflatan önemli bir gelişme ise Ukrayna uçağının İran füzesiyle yanlışlıkla vurulmasıdır.

Bu gerginliğin ekonomiye yönelik etkisi de olmaktadır. Bu sürede güvenli liman olan altın biraz daha artabilir, Dolar ve Euro ise belli bir seviyeden yine aşağı yönlü hareket eder. Ancak Merkez Bankamızın ocak ayı içindeki müdahaleleri, Libya’da olabilecek negatif durumlar ve küresel ticaret savaşının yönü altın, euro ve dolarda hareketliği devam etmesine sebep olur.

Görüşmek üzere…