6 Şubat deprem davalarında bir ilk: Bilirkişi raporu AFAD ve kamu kurumlarının sorumluluğunu gösterdi.

6 Şubat Depremlerinde Kahramanmaraş İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) Bilirkişi Raporuna Göre, Bölge Açıkça Riskli Alan Olarak Tanımlamasına Rağmen, Kurumların Gerekli Uyarı, Bildirim ve Denetim Süreçlerini İşletmediği Belirtildi.

6 Şubat depremlerinde 112 kişinin öldüğü Arıkan Sitesi davasına giren bilirkişi raporu, AFAD, ilgili kamu kurumları ve yerel yönetimlerin risk uyarılarına rağmen önlem almadığını ortaya koydu.

Raporda, bölgenin 2020’de yayımlanan İRAP’ta “açıkça riskli” ilan edilmesine karşın gerekli işlemlerin yapılmadığı vurgulandı. 

Raporda, AFAD İl Müdürlüğü başta olmak üzere planın dağıtıldığı tüm kamu kurumları ve yerel yöneticilerin görev ve sorumlulukları kapsamında ayrı ayrı sorumluluk taşıdığı vurgulandı.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerine ilişkin yürütülen yargılamalarda önemli bir aşama kaydedildi. Onikişubat ilçesi Hayrullah Mahallesi’nde yer alan ve A ile B blokları yıkılarak 112 kişinin yaşamını yitirdiği Arıkan Sitesi davasına sunulan bilirkişi raporu, kamu kurumlarının sorumluluğunu doğrudan işaret eden ilk değerlendirme oldu.

Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün (AFAD) 2020 yılında hazırladığı Kahramanmaraş İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) bölgeyi açıkça riskli alan olarak tanımlamasına rağmen, kurumların gerekli uyarı, bildirim ve denetim süreçlerini işletmediği belirtildi.

Bilirkişi heyeti, “AFAD İl Müdürlüğü tarafından dava konusu yapının bulunduğu alanla ilgili tespitler yapılmış olmasına rağmen dosyada herhangi bir bildirim, tebliğ veya yapının deprem dayanımının incelenmesi için gerekli yazışmaların yapılmadığı” tespitine yer verdi.

112 CAN KAYBI, 22 YIL 6 AYA KADAR HAPİS İSTEMİ

Arıkan Sitesi'nin çökmesi nedeniyle 112 kişi hayatını kaybetmiş, 5 kişi yaralanmıştı.

Olayla ilgili hazırlanan iddianamede, müteahhit Adnan Bektaşoğlu ile statik proje müellifi ve fenni mesul Şener Yener için “bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma” suçundan 22 yıl 6 aya kadar hapis cezası istendi. Ayrıca, binanın yapım sürecinde görev almış 17 kamu görevlisi için de aynı suçtan iddianame düzenlendi. Dosyalar daha sonra birleştirildi.

Kahramanmaraş 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen üçüncü duruşmada dosya bilirkişiye gönderildi. Raporun zamanında tamamlanamaması üzerine 4 Kasım’daki duruşma 17 Mart 2026 tarihine ertelendi.

RİSK YILLAR ÖNCE BİLİNİYORDU: İRAP’IN UYARILARI DİKKATE ALINMADI
Kahramanmaraş, 2019’da AFAD tarafından pilot il seçilerek İl Afet Risk Azaltma Planı çalışmalarına başladı. 2019’da yapılan iki çalıştayda şehrin afet riskini azaltmaya yönelik 3 ana hedef belirlendi:

Daha güvenli şehirleşme

Afet risk yönetiminin güçlendirilmesi

Afetlere karşı dayanıklı ekonomik yapı

7.5 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM SENARYOSU

2020’de yayımlanan İRAP raporu, Kahramanmaraş için 7.5 büyüklüğünde deprem senaryosu oluşturdu. Raporda kentin büyük bölümünün ciddi hasar alacağı ve mevcut yapı stoğunun önemli kısmının risk altında olduğu uyarıları yer aldı.

Raporda şu ifadeler bulunuyordu:

“Olası büyük bir deprem gerçekleşmesi durumunda şehrin büyük bir kısmının etkileneceği öngörülmektedir… Meskun alanlarda zemin etütlerinin ayrıntılı olarak yapılması ve tehlikeli zonlardaki yapıların tahliyesi zaruridir.”

Ancak bilirkişi raporu, bu uyarılara rağmen hiçbir kurumun dava konusu binaya yönelik bir işlem başlatmadığını ortaya koydu.

İRAP TOPLANTILARINDAKİ AÇIKLAMALAR: “TÜM KURUMLARIN SORUMLULUĞU”

2019–2020 döneminde yapılan bilgilendirme toplantılarında kamu yöneticileri planın önemine dikkat çekmişti.

Dönemin Valisi Vahdettin Özkan

İRAP toplantısında afet planlamasının tüm kurumların en temel sorumluluğu olduğunu söyleyerek, risklerin azaltılması gerektiğini vurgulamıştı.

Dönemin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu

2020’deki tanıtım toplantısında şunları söylemişti:

“Yaklaşık 2019 yılı Mayıs ayından itibaren burada hummalı bir çalışma içindeyiz. Bu çalışma bizim için örnek ve pilot bir çalışmadır… Kahramanmaraş'a en kısa sürede arama kurtarma birimimizi kuracağız.”

Dönemin AFAD Başkanı Mehmet Güllüoğlu

“Türkiye Afet Risk Azaltma Planı'nın (TARAP)… uygulamaya geçirilmesiyle daha dirençli şehirler, daha güvenli yaşam alanları oluşturulacak” ifadelerini kullanmıştı.

Dönemin Valisi Ömer Faruk Coşkun

“Allah her türlü afetten ülkemizi ve milletimizi korusun” diyerek İRAP’ın önemine vurgu yapmıştı.

EYLEM PLANI UYGULANMADI: 38 KURUM SORUMLUYDU

Dönemin İl AFAD Müdürü Aslan Mehmet Coşkun, çalıştaylarda:

3 amaç
20 hedef
213 eylem belirlendiğini ve bunların uygulanmasından 38 sorumlu kurum ile 49 destekleyici kurumun sorumlu olduğunu açıklamıştı.

Ancak bilirkişi raporuna göre bu eylemlerden hiçbiri Arıkan Sitesi özelinde hayata geçirilmedi.

İRAP’ın uyarılarına karşın önlem alınmaması, 6 Şubat 2023 depremlerinde Kahramanmaraş’ta 12 bin 622 kişinin hayatını kaybettiği büyük yıkımın nedenlerinden biri olarak değerlendiriliyor.